Apple iPhone OS 4.0 incelemesi

Geçtiğimiz haftalarda sunumu yapılan Apple’ın iPhone için geliştirdiği iPhone OS 4’ü inceleme fırsatı buldum. Ben bir iPhone uygulama geliştiricisi olduğum ve bizim uygulamalarımızı 4.0’a hazırlamamız ve sistemi geliştirmemiz için iPhone OS 4.0’ı indirmemize ve incelememize izin veriyorlar.

Şu ana kadar Beta< 1, 2, 3 ve 4 çıktı. Beta 1 ve 2’nin aksine 3 çok daha stabil ve telefondaki uygulamaların hemen hemen hepsini çalıştırabildiği için bu sürümü bekledik. Beta 4’ü kurup tüm anlatımlarımızı baştan almak istemedik, muhtemelen birkaç stabilite sorununu daha çözmüşlerdir. Her ne kadar geliştirici olmayanlar Ağustos ayından önce güncelleyemeyecek olsa da, biz şimdiden size bir tanıtım yapalım istedik. Yabancı sitelerde incelemeler mevcut. Hatta bazı Türk sitelerinde de incelemeler var ama birçoğu acele ile yazılmış ve çok eksik. Biz burada değişen birçok şeyi size göstermeyi amaçlıyoruz.

Hem ekran görüntüleri, hem de uzun bir video ile iPhone OS 4.0’a biraz daha yakından bakacağız. Apple’ın sitesindeki 100 ana yenilikten yola çıkarak incelememizin planını yaptık. Ayrıca Gizmodo’dan da faydalandık ki zaten videoda göreceksiniz. Çok detaylı olacağından, yazı içinde kaybolmamanız açısından sayfalama yoluna gittik. Her sayfa belli bir amaca ve konuya yönelik olacak. Böylelikle merak ettiğiniz bir konuyu, yazı içinde kaybolmadan bulabilecek ve incelemeyi okuyabileceksiniz.

Kota sorunu olmayanları videomuzu izlemeye davet edelim. Her ne kadar ekran görüntüleri yeterli olsa da videoda canlı canlı görmek çok daha iyi bir fikir edinmenizi sağlayacaktır. Video 170MB ve 22 dakika. Eğer yanlışlıkla oynat dediyseniz sayfayı yenile diyerek oynatmasını durdurabilir, kota sorununuz varsa bunun önüne geçebilirsiniz.

Multitasking – Çoklu Uygulama Desteği sonunda geliyor

Bakmayın siz sonunda geliyor dediğime. Steve Amca’nın dediği gibi gerçekten çok pratik ve kullanışlı, hatta birçok telefonda olduğu gibi sadece arka planda yazılımın çalışmaya devam etmesini sağlamıyor, bir yandan da uygulamalar arası çok hızlı geçmenize de olanak veriyor. Videoyu izleyenleriniz zaten ne demek istediğimi anladılar ama kota sorunu olanlar için bir örnekle açıklayayım: Bu iş Symbian’da nasıl oluyordu; Menü tuşuna uzun uzun basıyorduk ya da herhangi bir başka tuşa, sonra burada açık olan uygulamaları görüyorduk ve bunlar arasında geçiş yapıyorduk. Fakat bu menüye uzun uzun basma olayı bir yerden sonra sinirimizi bozuyor, çoğu zaman bunu kullanmıyorduk bile. Bazen de bir telefonla konuşurken, aynı tuş kapama işlevi ile de görevlendirilince, pek bir işlevsiz oluyordu. iPhone OS 4’te ise menü tuşuna art arda 2 kere basmanız yeterli. Anında açık uygulamaları görüp, tıkladığınız anda uygulamaya geri dönüş yapabiliyorsunuz. Ne kadar hoş bir geçiş ile bunu yaptığını videoyu izleyenler gördü. iPhone OS 3 ile 4 arasında hız olarak bir belli bir farklılık var. Daha doğrusu işlem hızı değil ama animasyonları daha hızlı. Bir uygulamaya tıkladığınızda ya da uygulamadan çıktığınızda, bu geçişlerdeki animasyonlar biraz daha hızlı. Hele fotoğraf çekerken diyafram kapama efektini hızlandırmaları çok doğru bir karar olmuş. Önceden fotoğrafı çekmesini değil diyafram efektini bitirmesini bekliyorduk. Şimdi ise anında oluyor. Neyse siz ekran görüntülerine bir göz atın, kameraya sonra bir kere daha değineceğiz zaten.

Dosyalar

En büyük yeniliklerden biri de tabii ki dosyalama sistemi. Artık uygulamalarınızı tek bir dosya içerisine atmanız mümkün. Dosya toplamda 12 uygulama alıyor ve size devasa bir alan açtığı gibi düzenli olmanıza da yardımcı oluyor. Bu dosyaları isterseniz dock’a (Windows’taki türevi başlat çubuğu) da atabiliyorsunuz. Yani en önemli uygulamalarınızı o anda hangi sayfada olduğunuza bakmadan açabiliyorsunuz. 2 haftalık kullanım deneyimimde, dosya sistemi bana büyük bir zaman kazandırdı.

Fotoğraflar uygulamasına yeni özellikler

Özellikle Mac bilgisayarı olan ve fotoğraflarını iPhoto yazılımı ile düzenleyen okuyucularımız için gerçekten çok başarılı birkaç yenilik var. iPhoto yazılımında fotoğrafları etkinlik ismine göre, yüzlere göre (Bu bölümde insanların yüzlerini algılayarak bir kişinin kaç tane fotoğrafı varsa toplu gösterimine imkan veriyor. Aynı facebook’taki gibi bir tagleme yöntemi ile çalışıyor ama bunda ipuçları vererek; benzeyen yüzleri göstererek taglemeyi kolaylaştırıyor.) ve haritadaki konumlarına göre sıralama gibi özellikler var. Bu özelliklerin ilk ikisini Windows kullanıcıları maalesef kullanamıyor çünkü telefondan ayarlama yapılamıyor, sadece bilgisayarla eşlenip düzenlenebiliyor. Ama iPhone ile çektiğiniz fotoğrafların nerelerde çekildiğini gösteriyor. Çok da güzel bir animasyonla yapıyor bunu. Dediğimi videoda gördünüz, izleyemeyenler de aşağıdaki ekran görüntülerinden uzaktan yakına geçerken, işaret çubuklarının birbiri içinden çıkarak konumlandığını hayal etsin…

Kamera(5x dijital zoom) ve Video çekimi

Daha önce kameranın çok daha hızlı bir animasyonla fotoğraf çektiğini ve bunun art arda fotoğraf çekimini kolaylaştırdığını söylemiştim. Eğer verimli kullanabilecekler varsa, 5x dijital yakınlaştırma gelmiş. Ben pek de başarılı bulamadım keza dijital yakınlaştırmanın mantığını da hiçbir zaman anlamadım ve anlamayacağım. Yeni nesil iPhone 4G ya da HD’de belki bir nebze çekmek istediğiniz yeri belirlemenizde yardımcı olabilir ama yine de gereksiz. Sonuçta aynısını iPhone’un direk içinde de yapabiliyorsunuz, yakınlaştır ve kaydet.

Video’daki özellik her ne kadar şu anda pek kullanışlı olmasa da yeni nesilde çok güzel olacak. Video çekerken, odağı değiştirmeyi mümkün hale getirmişler. Her ne kadar tamamen yazılımsal bir göz aldatmacası olsa da amatör bir video çekimi için eğlenceli ve başarılı olabilir.

Game Center – Oyun Merkezi

Bu uygulama daha önce 3. parti yazılımlarla sağlanıyordu. Hatta aynı şirketin yazılımları ise tek bir arayüzde gösteriliyor ve yüksek skorlardan, arkadaşlarla konuşmaya kadar birçok özelliği destekliyordu. Hemen hemen buna benzer bir sistem de Apple yapmış. Her zamanki gibi çok akıllıca bir hamle diyebilirim. Sonuçta iPhone satışları itibari ile dünyanın en fazla satan oyun konsollarından biri konumuna geldi ve bu uygulama artık bir ihtiyaç oldu. Her ne kadar şu anda deneme fırsatı bulamasam da 3 aya kalmadan insanların bu uygulamanın fanatiği olacaklarını öngörmek çok da uçuk olmaz sanıyorum.

Sözler ve Podcast’ler kapatılabiliyor (Ayrıntılı Bilgiler)

Bu özellikle iTunes’dan müzik attığınızda, eğer bunun bu tarz bilgileri varsa, onlar da aktarılıyordu. Artık bunu isterseniz kapatabiliyorsunuz. Ben ilk baktığımda, böyle bir özellik otomatik miymiş? diye kendime sormuştum. Gizmodo’daki kardeşlerimiz belli ki biraz sinirlenmiş bu duruma. Kim istemez ki diyorlar bu bilgilerin aktarılmamasını. iPhone Dev Team’i yormaya değer mi diyorlar.

iPod kontrollerinin yeni yeri

Önceden menü duşuna 2 kere basarak açabileceğimiz iPod kontrolleri, şimdi bu işleve multitasking’in ayrılması yüzünden biraz değişmiş. Artık uygulama değiştirme görünümüzde parmağımızı sağ doğru çekersek, hemen soldan beliriyorlar. Aynı zamanda buradaki iPod simgesinden uygulamaya da gidilebiliyor.

iPod, albüm gösterimine fotoğraf eklenmiş

Önceden sadece albümdeki parçalar çıkarken, artık albüm kapağının resmi de çıkıyor.

Mesajlarda karakter sayacı sonunda geldi

Bu kadar basit bir işlev için 4. sürümü beklemek ne kadar mantıklı anlamak zor gerçekten. Yine de iPhone kullanıcılarını sevindiren bir gelişme; artık tahmini karakter sayımı yapmayacağız.

Mesaj içinde de arama yapılabiliyor

Mesajlarda arama önceden yoktu. Daha doğrusu sadece mesaj başlıklarında, yani kimin yolladığına göre arama vardı. Artık mesajın içeriğinde de arama var. Onlarca mesajınız varsa, istediğinizi bulması saniyeler alabiliyor. Bizzat denedim ve sonuç harika.

Mesaj gitmezse uyarı gelir ve bu uyarı 3. parti yazılımlarda da çıkar

Mesaj çekiyorsunuz ve yolla dedikten sonra mesajlar uygulamasından çıktınız, önceden bu uygulama mesajın gitmediğine dair bir bildirim yapmıyordu. Artık siz uygulamadan çıksanız da, mesaj gitmemişse, uygulama simgesinin üstünde ufak bir ünlem işareti çıkacak. Bu işaret aynı zamanda 3. parti uygulamalarda ters giden bir şey için de kullanılabilecek.Diyelim ki bir dosya içerisinde bu uygulama hata verdi. Bu sefer o dosyanın genel görünümünde de ünlem işareti çıkacak.

Yerel uyarılar

Önceleri, bir server’a bağlanıp uygulamanıza uyarı verdirebiliyorsunuz. Multitaking’in bir parçası olarak yerel uyarılar gelmiş. Özellikle anlık mesajlaşma yazılımları için bir devrim niteliği taşıyabilir, tabii ki iPhone için.

3. parti yazılımlardan da mesaj atılabilecek.

Bu iyi mi kötü mü bilemiyorum. Keza bunu kötü amaçlarla kullanmak isteyen çok çıkacaktır. Özellikle kullanıcılarının telefon numaralarını toplamak isteyen şirketler vb. Ama biz buna güzel bir gelişme olarak bakalım, bununla birlikte birçok daha ucuza mesaj çekin gibi sloganlarla, birçok uygulama görebileceğiz.

Klavye’yi değiştirebilmemizin yanı sıra klavye türünü de değiştirebiliyoruz

Her ne kadar Türkçe klavye seçeneklerinin hepsi aynı olsa da, belki gelecekte F klavye kullanmak isteyenler için böyle bir imkan sağlanır.(Şu anda varsa ve ben yapamamışsam lütfen uyarın.)

Mail’lerde konu gruplarına göre gösterim yapılabiliyor

Bu sayede, belli bir konudaki mailleri gruplayarak gösteriyor. Siz de onlarca mail arasında hangileri birbiri ile ilişkili diye arama derdinden kurtuluyorsunuz.

Mail’deki bir saat, etkinlik olarak kaydedilebiliyor

Mail’lerde yazılan bir saat dilimi ya da tek bir saat, direk takvime etkinlik olarak kaydedilebiliyor.

Tüm gelen mail’ler için ortak gelen kutusu

Zaten tüm gelen kutularını uygulamayı açtığımız anda üstte göstermesi gayet verimli iken, bunun yanında Outlook ve Mail uygulamalarında yıllardır olan ortak gelen kutusu iPhone OS 4’te de var. Hız ve pratiklik kazandırdığı aşikar.

Mail’de resim boyutlandırma

Mail ile arkadaşınıza bir resim yollamak istiyorsunuz. Ama bunun çok hızlı gitmesini istiyorsunuz. Resmin boyutu da çok önemli değil, önemli olan arkadaşınızın o anda resmi görmesi. Böyle bir durumda, siz mail uygulamasına yollayacağınız resmi ekleyip yolla dedikten sonra, eğer resim belli bir boyutun üstündeyse ki bu 400-500kb ve üstü oluyor, size 3-4 seçenek sunuyor; küçük, orta, büyük ve gerçek boyut. İşletim sisteminin İngilizce sürümünde bu seçeneklerin yanında boyutları da yazarken, maalesef Türkçe’sinde sadece isim olarak var. Sebebini kavrayamadım. Ama küçük-25kb, orta-200kb, büyük-400kb ve gerçek boyut da 600-1000kb arası oluyor genelde. Daha büyük resimleri maille atmayı beceremedik; bu hatanın tam sürümde giderileceğini düşünüyorum.

Kim GPS’i kullanıyor, bunu siz görüyor ve belirliyorsunuz.

Bundan sonra bir uygulama GPS’i kullanmaya çalıştığında, sağ üstte bir ok çıkacak ve GPS’in kullanıldığını gösterecek. Konumunuzu kullanan uygulamalar da ayarlardan engellenip, izin verilebilecek.

Karmaşık parolalar belirlenebilecek

Sadece 4 basamaklı rakamlara bağımlı kalmak zorunda değilsiniz. Kilit ekranından çıkmak istediğinizde, artık daha karmaşık parolalar oluşturabileceksiniz. Mesela ddguclu1234 yapabileceksiniz 🙂

Doğum günü takvimi

Bu işi gören onlarca 3. parti yazılım vardı. Anlaşılan Apple bu duruma bir son demiş ve bir doğum günü takvimi koymuş. Siz bir kişinin doğum gününü yazdığınızda otomatikman bu takvime de ekleniyor ve rahatlıkla arkadaşlarınızın doğum günlerinden önce uyarılmayı seçip, hiçbir zaman unutkanlığa yenilmiyorsunuz. (E güzel…)

Kişi kaydının yeni görünümü

Çok daha verimli diyebileceğim bir kişi kaydı bölümü olmuş. Önceden buradaki tüm bölümler için ayrıca başka bir pencereye yavaş bir animasyonla geçmek gerekiyorken, artık bu durum çok daha hızlanmış. Aynı zamanda isim bilgisinin yazılı olduğu yer de artık direk bu menü içinde. İsim yaz deyip de bu üçlüyü görmek yerine böyle bir görünüm daha pratik.

Arka yüzeye duvar kağıdı atanabiliyor

Artık fotoğraflardan birini background yani arka yüzeye atamak isterseniz size 2 seçenek sunuyor. Biri bekleme ekranı, biri de ana menü arka planı, istediğinizi seçebilirsiniz, isterseniz ikisine birden aynı resmi atayabilirsiniz.

Vikipedi ve Web’de arama

Arama bölümüne bir kelime yazdığınızda, eğer bu aranacak kelimeyi direkt Web’de ve Vikipedi’de arayabiliyorsunuz. Bu da bazı yazılımların ayağını kaydıracak.

Hücresel Veri kapatılabiliyor

Her ne kadar Amerika’daki arkadaşlarımız için pek bir önemsiz olsa da, Türkiye’de internet çok pahalı ve kota bitmeye yakın uygulamaların internete çıkaşlarını kesmek gerekiyor bazen. Önceden bunu internet ayarlarından bir şeyler değiştirerek yapıyorduk; mesela internet yazan yere interne yazıyorduk ve giremiyordu. Ama şimdi bu bir özellik olarak gelmiş. Basit ama bazen önemli olabilen bir açık da kapatılmış.

Videolar dikey de izlenebilecek

Size ne kardeşim, ister yatay ister dikey izlerim dedirten bir sorundu. Artık giderilmesi iyi olmuş. (Bu arada iPhone’da da open dns yapabiliyorsunuz tabii ki. Youtube’a bu yöntemle girebilirsiniz.)

Hesap makinesine yeni simge

Hem daha kötü olmuş, hem de simge haricinde bir yenilik gelmemiş. Pek bi anlamsız. Kim şikayet etti de bundan böyle bir şey yapma gereği duydular acaba.

Uygulamaları kapama

Bir yerden sonra, açık uygulamalar arttıkça az da olsa şarj daha hızlı bitiyor. Bunun önüne geçmek için  arada kullanmadığınız uygulamaları kapamakta fayda var.

Bunun için menü tuşuna iki kere bastıktan sonra açılan, açık uygulamaların olduğu alanda herhangi bir uygulamanın üstünde parmağınızı kısa bir süre bekletin ve eksi işaretlerine tıklayarak uygulamaları hızlıca kapayın.

Sonuç

Sonunda sonuca geldiğim için mutluyum. Yazı bir ara hiç bitmeyecek sanmıştım. Hele bu yazıya bir de geliştiriciler için yenilikleri ekleseydim +1500 yenilik daha. Bitmezdi. Şu anda 30-40 arasında yenilik yazdım. Apple’ın dediğine göre bu 100’den fazla ama çok ufak şeyleri yenilik olarak görmediğim için belirtme gereği duymadım. Yine de gözümden kaçanlar vardır, özellikle geliştiricilerden deneyenler varsa yorum kısmında kendi deneyimlerini paylaşabilirler.

Genel olarak iyi bir tablo çizdi iPhone OS 4. Birçok insanın Apple’ı eleştirdiği noktalar kapatılmış ve öyle olsun diye kapatılmamış; gerçekten türünün en iyilerinden biri olmuş. Özellikle multitasking, uygulamalar arası geçiş ve belgeler.

Burada söz etmediğim, iBooks, HTML5 ile geliştirilmiş yeni reklam arayüzü, kelime denetimi(sanırım ingilizce), e-mail’da kişilerinizin resimlerinin gözükmesi, iPod’da playlist oluşturabilme, bluetooth klavye bağlayabilme, mobile me’de notları da eşleyebilme, yeni pencereye geçmeden safari içinde video izleme vb. yenilikler de var ama gözlerimle görüp de denemeden bir şey yazmak istemedim; bunları da diğer sitelerden derledim. iBooks’u iPad’de inceleyen arkadaşım harika bir arayüz olduğunu ama iPhone’un ya da iPad’in kitap okumak için doğru seçim olmayacağını söyledi. Bu tabii ki sizin zevkinize kalmış. Tabii bir de Türkçe kitap olmayacak muhtemelen. Bakalım görelim.

Bu kadar yeniliğin ve işletim sistemi kullanımının hızlanmasının sonucu olarak bataryadan çok az bir eksilme oluyor. Önceleri 2-3 gün gidiyorsa, artık 2 günde bitiyor. Benim gibi yoğun oyun oynarsanız 1 günde de biter ama biraz fazla kullanımla 1.5 gün gitmesi muhtemel. Arada kullanmadığınız yazılımları kapatırsanız tabii ki bataryadan kazanç sağlarsınız. Ama batarya yönetimi gayet başarılı. Multitasking ve bu kadar özellik ekleyip, işletim sistemini hızlandırıp bir yandan da sadece 5’te 1’lik bir bataryadan kayıp gayet iyi. Ayrıca yeni nesil iPhone’da kaç gün gideceğini hala bilmiyoruz. Muhtemelen 3-4 belkide 5 güne kadar destekleyecektir.

iPhone OS 4, benim testlerimin birçoğundan başarı ile geçti. Ona uyumlu yazılımlar arttıkça, çok daha verimli bir kullanımı olacağını düşünüyorum ve yazımı sonlandırıyorum. 7 Haziran’da e-80’in ”İşte yeni iPhone” başlıklı yazısını da iple çekiyorum. (Bakalım başlığı tutturabilecek miyim? 🙂 )

Not: Burada test ettiğim cihaz iPhone 3GS’dir. Eski nesiller bu özelliklerin bazılarını kullanamayacaklar maalesef.

Kaynak: Bu yazımı Ceplab.com‘daki yazımdan taşıdım. Cep telefonları ile ilgili birçok habere ve incelemeye bu site üzerinden erişebilirsiniz.